Rok dewastacji państwa prawa – raport Ordo Iuris

Ordo Iuris

• Mija rok od powołania rządu Donalda Tuska.

• W tym czasie doszło w Polsce do szeregu naruszeń prawa, łącznie z łamaniem konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawnego, zasady legalizmu, czy ustrojowych zasad relacji państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.

• Instytut Ordo Iuris przygotował raport podsumowujący ostatnie 12 miesięcy funkcjonowania państwa.

• Autorzy publikacji opisują przypadki łamania prawa przez obecną władzę, takie jak naruszanie niezawisłości sędziów, przejęcie Prokuratury Krajowej, bezprawne zmiany w mediach publicznych, atak na Stowarzyszenie Marsz Niepodległości, naruszenia związane z aresztowaniem ks. Michała Olszewskiego czy wydanie wytycznych mających rozszerzać prawną możliwość wykonywania aborcji.

PRZECZYTAJ RAPORT – LINK

W następstwie polskich wyborów parlamentarnych z 15 października 2023 r., 13 grudnia 2023 r., po 8 latach rządów Zjednoczonej Prawicy, powołany został nowy skład Rady Ministrów utworzonej przez koalicję Koalicji Obywatelskiej, Polski 2050, Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz Lewicy. Nowy polski rząd z Donaldem Tuskiem na czele, działając w oparciu o doraźne uchwały kontrolowanej przez siebie większości parlamentarnej, nieformalne „wytyczne” i opinie zaprzyjaźnionych prawników, w ciągu kolejnych miesięcy podjął liczne bezprawne działania mające na celu eliminację opozycji z przestrzeni publicznej. Aktywności te podejmowane były pod osłoną bezprawnie przejętych siłą mediów publicznych i sprzyjających władzy stacji komercyjnych oraz przy poparciu przedstawicieli Unii Europejskiej. Działania te godzą w fundamenty demokratycznego państwa prawnego, tworząc rewolucyjny porządek „sprawiedliwości okresu przejściowego” czy jak nazwał to sam Donald Tusk „demokracji walczącej”.

Co zawiera raport Ordo Iuris?

Dr Bartosz Zalewski w rozdziale raportu poświęconym przejęciu mediów publicznych przypomina o podjętej przez Sejm uchwale „w sprawie przywrócenia ładu prawnego oraz bezstronności i rzetelności mediów publicznych oraz Polskiej Agencji Prasowej”. Poskutkowała ona wkroczeniem do siedzib Telewizji Polskiej, Polskiego Radia i Polskiej Agencji Prasowej osób, które twierdziły, że są nowymi przewodniczącymi rad nadzorczych tych instytucji. Wszystkie trzy spółki zostały postawione w stan likwidacji przez Ministra Kultury Bartłomieja Sienkiewicza. Dr Zalewski podkreśla, że zmiany w mediach publicznych dokonały się w sposób bezprawny – naruszały kompetencje, które ustawowo zastrzeżone były dla Rady Mediów Narodowych. Ponadto w przypadku spółek publicznej radiofonii i telewizji nie ma możliwości postawienia ich w stan likwidacji bez wcześniejszych zmian ustawowych w przepisach o radiofonii i telewizji.

W raporcie poruszono także temat nacisków, jakie Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar stosował wobec wymiaru sprawiedliwości, podejmując próby odwoływania prezesów i wiceprezesów niektórych sądów, z naruszeniem obowiązujących przepisów. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 16 października 2024 r. stwierdził, że możliwość odwołania prezesów i wiceprezesów sądów bez udziału Krajowej Rady Sądownictwa stanowi naruszenie konstytucyjnych gwarancji niezawisłości sędziów. Analityk Ordo Iuris Jędrzej Jabłoński podkreśla, że działania Ministra Sprawiedliwości stanowią wyraźny przykład naruszenia zasady podziału władz i można je uznać za naciski polityczne, mające na celu zapewnienie spolegliwości wymiaru sprawiedliwości wobec działań rządu. Innym działaniem Adama Bodnara uderzającym w zasadę państwa prawa było kwestionowanie procedury wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa.

Radca Prawny Marek Puzio i Patryk Ignaszczak opisują natomiast przejęcie prokuratury z pominięciem przepisów obowiązującej ustawy – Prawo o prokuraturze. Rząd zignorował procedurę wymaganą do odwołania Prokuratora Krajowego w osobie Dariusza Barskiego, do której skutecznego przeprowadzenia niezbędne było uzyskanie pisemnej zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W miejsce Prokuratora Krajowego powołano nieznaną ustawie instytucję „p.o. prokuratora krajowego”, powierzając to stanowisko Jackowi Bilewiczowi. Ostatecznie Prezes Rady Ministrów Donald Tusk powołał na Prokuratora Krajowego Dariusza Korneluka, bez uzyskania wymaganej prawem opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast r.pr. Katarzyna Gęsiak wspomina o próbie pozaustawowego obejścia przepisów zakazujących aborcji. W lipcu 2024 r. Sejm odrzucił projekt ustawy, która de facto legalizowałaby aborcję na życzenie. Wobec tego, Minister Zdrowia Izabela Leszczyna wydała instrukcje dla lekarzy, w których wskazała, w jaki sposób obchodzić obowiązujące przepisy w tym zakresie. Katarzyna Gęsiak wskazuje, że wytyczne nie stanowią źródła prawa i nie nakładają na lekarzy obowiązku ich stosowania. Wręcz przeciwnie – narażają wdrażających je lekarzy na odpowiedzialność cywilną, karną i dyscyplinarną.

Dr Łukasz Bernaciński z Zarządu Ordo Iuris zaznacza natomiast, że działania Minister Edukacji Barbary Nowackiej od pierwszego dnia jej urzędowania ukierunkowane są m.in. na obniżenie renomy zajęć z religii i zniechęcenie uczniów do uczęszczania na te zajęcia. Prawnik komentuje rozporządzenie, jakie w tym zakresie wydało Ministerstwo Edukacji Narodowej, przewidujące m.in. zmniejszenie liczby godzin katechezy i umieszczanie jej na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Dr Bernaciński wskazuje, że przeprowadzanie tego rodzaju zmian może być, zgodnie z prawem, przeprowadzone tylko po akceptacji Kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych, czego zabrakło w tym wypadku. Z tego też powodu 27 listopada Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność tego rozporządzenia z Konstytucją.

Obiektem ataków ze strony obecnej władzy stało się również Stowarzyszenie Marsz Niepodległości. Należy do nich odmowa nadania Marszowi Niepodległości statusu zgromadzenia cyklicznego czy początkowy brak zgody prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego na organizację Marszu w 2024 r. Co więcej, we wrześniu tego roku do siedziby Stowarzyszenia wtargnęła policja, przeszukując lokal na polecenie prokuratury oraz konfiskując m.in. sprzęt informatyczny, również ten należący do innych organizacji mających siedzibę w tym samym miejscu.

Adw. Jerzy Kwaśniewski przypomina sprawę wygaszenia mandatów poselskich Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia wydał taką decyzję, mimo że obaj posłowie byli ułaskawieni przez Prezydenta RP i nie figurowali w Krajowym Rejestrze Karnym jako osoby skazane. Prezes Ordo Iuris podkreśla, że Marszałek Sejmu bezpodstawnie dezaktywował karty do głosowania Macieja Wąsika i Mariusza Kamińskiego. Oba postanowienia Szymona Hołowni o wygaszeniu mandatów poselskich zostały bowiem wcześniej uchylone przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, co było równoznaczne z uznaniem, że Maciej Wąsik i Mariusz Kamiński nie stracili mandatów poselskich.

Adw. Nikodem Bernaciak pisze natomiast o zatrzymaniu posła Marcina Romanowskiego, które zostało dokonane na polecenie prokuratora działającego z upoważnienia Adama Bodnara, ignorującego fakt, że poseł posiadał nie tylko immunitet jako parlamentarzysta (który został mu wcześniej uchylony), ale również osobny immunitet jako członek Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Prawnik zauważa, że proceduralne naruszenia popełnione przez poszczególnych funkcjonariuszy i urzędników podległych Adamowi Bodnarowi przy sprawie Marcina Romanowskiego wykraczają poza skalę krajową, sięgając aż do poziomu konwencji międzynarodowych.

W raporcie poruszono również temat naruszeń prawa związanych z zatrzymaniem ks. Michała Olszewskiego. Według relacji zarówno zatrzymanego, jak i jego obrońcy, kapłan wielokrotnie spotykał się z fatalnym traktowaniem ze strony służb – duchownemu komplikowano kontakt z adwokatem, bezzasadnie założono kajdanki, przez kilkadziesiąt godzin odmawiano jedzenia oraz utrudniano korzystanie z toalety. Prokuratorzy Adama Bodnara usiłowali także bezprawnie pozbawić księdza Olszewskiego ustanowionego przez niego samego pełnomocnika – adwokata Krzysztofa Wąsowskiego – sugerując, że jest w tej sprawie świadkiem, a nie obrońcą.

Te i inne naruszenia zasad praworządności, takie jak np. kwestionowanie lub ignorowanie niewygodnych dla władzy wyroków sądowych oraz niepublikowanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego poruszono w tym obszernym raporcie opublikowanym rok po zaprzysiężeniu trzeciego rządu Donalda Tuska. W raporcie skupiono się przede wszystkim na przedstawieniu warstwy faktograficznej kwestionowanych prawnie działań rządu Donalda Tuska, ograniczając jednocześnie rozważania prawne. W tym zakresie kluczowe pozostaje jednak zaprezentowanie poglądów wyrażanych w orzeczeniach sądów i Trybunału Konstytucyjnego oraz wskazanie skutków bezprawnych działań rządu.

Co ważne, każdy rozdział rozpoczyna wyszczególnienie głównych tez, dzięki czemu czytelnik może w łatwy i szybki sposób zapoznać się z najważniejszymi ustaleniami autorów, a kończy podsumowanie naruszeń prawa w omawianym obszarze. Spis treści na początku raportu dostarcza pełną listę obszarów, gdzie doszło do najpoważniejszych naruszeń zasad praworządności podczas minionego roku, i pozwala też łatwo i szybko dotrzeć do interesujących nas zagadnień. Strony 9-15 zawierają z kolei listę wszystkich głównych tez zawartych w tym 122-stronicowym raporcie o roku dewastacji państwa prawa, w imię rzekomego przywracania praworządności.

PRZECZYTAJ RAPORT – LINK